1910-1920 In het oog lopen

In 1910 begint het globetrotten zich tot een ware rage te ontwikkelen. Jan en alleman trekt erop uit. De wereldreizigers leven vooral van de verkoop van hun portretkaarten. Ze willen er zoveel mogelijk van verkopen en dat betekent dat ze in de massa wereldwandelaars moeten zien op te vallen. Het zorgt voor creatieve oplossingen. Een bonte stoet aan mannen met blokken, tonnen, vaten en reusachtige flessen trekt door Nederland. Het gaat jaren door totdat de Eerste Wereldoorlog roet in het eten gooit.

1910

De Amsterdammer Karel Pieters, beter bekend als Roode Karel, bindt in 1910 een blok aan zijn been en gaat op weg naar Parijs. Onderweg slaat hij menig borreltje naar binnen en weet de lichtstad zowaar met zijn blok te bereiken.

Karel (Roode) Pieters globetrotter

1910

D. Bos en J. Nijssen uit Haarlem flansen met Spaans riet een grote fles in elkaar waar ze een doek omheen spannen. Een van de twee stapt erin en samen beginnen ze aan een wereldreis. De ‘wereldreizigers met de flesch’ trekken ongelooflijk veel bekijks.

Bos en Nijssen met Flesch globetrotters

1910

De wielrijder P. Eggink vertrekt in november 1910 vanaf café-restaurant ‘De Kroon’ aan het Rembrandtplein in Amsterdam voor een rijwieltocht door Europa. Voor zijn vertrek wordt hij gefotografeerd en laat hij zijn reisboek in het café aftekenen. Hij is van plan een afstand van 30.000 kilometer ‘af te peddelen’.

De onbekende wereldreiziger

1910

J. Remmen en zijn vriend Th. van den Heuvel gaan samen op wereldvoetreis. Ze willen zes jaar wegblijven, maar zijn na 14 dagen weer thuis.

De onbekende wereldreiziger

1910

‘Wat Karel Pieters kan, dat kan ik ook’, moet de Amsterdamse kapper Simon van Dijk gedacht hebben toen hij in 1910 niet met een blok, maar met een ton aan zijn been naar Parijs vertrok.

Simon van Dijk globetrotter

1910

Willem van Deventer vertrekt in januari 1908 uit Amsterdam voor een wereldreis van drie jaar. In 1910 belandt hij in de Verenigde Staten waar hij beweert dat hij als ‘journalist-wereldreiziger’ verbonden is aan het Algemeen Handelsblad. De krant kent hem niet en de ‘pseudo-correspondent’ wordt dan ook al snel ontmaskerd.

De onbekende wereldreiziger

1910

De Fries Hartog Noordwal (1883) vertrekt op 24 februari 1906 met de Noordam van de Holland Amerika Lijn naar de Verenigde Staten. Daar gaat hij door het leven als Herbert P. (Phillipus) Nordwall. Hij trekt een Volendammerpak aan met klompen en beweert dat hij als luitenant de persoonlijke bodyguard van koningin Wilhelmina is geweest. Ook is hij wereldwandelaar. Hij trekt het land door en vertelt overal de meest fantastische verhalen. Met zijn lezingen weet hij ‘nogal een aardig duitje’ bij elkaar te scharrelen.

Nordwall globetrotters

1911

De vrienden Bob A. J. Skene de Curriehill (van Schotse afkomst) en Van Castricum beginnen in mei 1911 aan een tweejarige wereldreis en belanden in september in Engeland. Vandaaruit willen ze oversteken naar de Verenigde Staten. Onderweg leven ze van de opbrengst van hun mandoline-spel, jongleren en (uiteraard) de verkoop van portretkaarten.

De onbekende wereldreiziger

1911

In juni 1911 kreeg Nederland bezoek van de wereldreizigers Reinier van der Veer en Albert Waasdorp (waarschijnlijk de in 1891 geboren Albertus Hendricus Gerardus Waasdorp) uit Den Haag die in mei 1908 aan hun reis zijn begonnen vanuit Lyon. Mei 1911 moeten ze in Lyon terug zijn: beloning tweeduizend gulden de man.

De onbekende wereldreiziger

1911

De vegetariërs Abraham Mossel, Gerard Perfors en Frans van der Hoorn vertrekken op 16 juli 1911 te voet van de Dam in Amsterdam. Ze zijn niet alleen overtuigd vegetariër, maar ook pacifist, Esperantist, atheïst en geheelonthouder. Zie De wereldwandelaars van Wim Willems. In 1925 onderneemt Mossel nog een ‘studiereis per rijwiel’.

Abraham Mossel globetrotters

1912

In 1912 beginnen de jongeheren Karel Berghegge en Victor Houben uit Tilburg in een luxe woonwagen aan een studiereis naar Spanje. Een journalist neemt een kijkje in het rollende hotel en noteert: ‘Een blik in hun woonwagen geeft den indruk van comfortabiliteit.’

Jeugdfoto Karel Berghegge, collectie Regionaal Archief Tilburg, fotograaf Adriaan van Beurden

Berghegge globetrotter

1912

De geboren Amsterdammer Jan de Groot begint gekleed in een Markerkostuum aan een wereldreis waarbij hij propaganda maakt voor de drankbestrijding. Hij is lid van de Internationale Orde van Goede Tempelieren en drinkt tijdens zijn voetreis geen druppel alcoholhoudende drank.

Jan de Groot (IOGT) globetrotter

1912

De raadselachtige Dora Rodrigues onderneemt, pas negentien jaar oud, een voetreis rond de wereld. Ze beweert de dochter te zijn van een rijke diamantkoopman uit Amsterdam en vertelt dat ze elk land in Europa is doorgelopen, evenals Egypte, Turkije, Canada, Mexico en de Verenigde Staten. In 1912 publiceren de Amerikaanse kranten het ene na het andere artikel over de moedige en knappe jonge vrouw die ‘een 38-caliber revolver in echt westerschen stijl’ bij zich draagt. In de jaren daarvoor is er in geen enkele Europese krant ook maar een letter over haar reis door Europa te vinden.

Dora Rodrigues globetrotter

1912

Twee Haarlemse jongens beginnen op 14 maart 1910 aan een wereldreis. Eerst wandelen ze door Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, België en Groot-Brittannië. Dan stappen ze op de boot naar de Verenigde Staten. Ze arriveren er in 1912 en veramerikaniseren hun namen tot Andrew (Andreas) Wragge en John von der Niet (Johan van der Niet?). In Newark (vlakbij New York) vervolgen ze hun reis met een grote rieten fles, een idee dat ongetwijfeld is gepikt van de Haarlemmers Bos en Nijssen die er in 1910 in Nederland mee rondlopen.

De onbekende wereldreiziger

1912

De Nederlandse studenten Alfred Perez en William Campagnolle (schuilnamen) starten in november 1912 hun wereldreis vanuit Londen. Na allerlei omzwervingen arriveren ze in 1914 via België in Nederland. De Eerste Wereldoorlog is uitgebroken en de mannen moeten regelmatig uitleggen dat ze geen Duitsers zijn. Onderweg verdienen ze de kost met boksdemonstraties in music-halls en variété-theaters.

Campagnolle en Perez globetrotters

1913

Op 14 december 1913 vertrekken drie cowboys uit Amsterdam voor een wereldvoetreis van veertigduizend kilometer. Het zijn N. Brossman, H. Vastrick en H. van Hout. In België constateren ze dat de drie ‘jongelingen’ (ze zijn niet ouder dan twintig) er nog ‘zeer frisch’ uitzien.

De onbekende wereldreiziger

1913

De Hagenaar en variétéartiest Cornelis Kruiskamp (1888) besluit in 1913 in zes jaar tijd een wereldreis te maken. Hij beweert dat het een peulenschilletje is, omdat hij te voet eerder al Amerika en Australië heeft doorkruist. Of het ervan gekomen is, is zeer de vraag. En als hij al aan zijn reis is begonnen, dan heeft hij de zes jaar niet volgemaakt. In 1914 gaat hij in Den Haag aan de slag als spiritist en geeft hij ‘opheldering in alle duistere zaken’.

De onbekende wereldreiziger

1914

De avontuurlijk aangelegde Antoon Krijnberg vertrekt in maart 1914 met twee vrienden vanuit Brussel voor een tocht die vele jaren zal duren. Het drietal is in khaki gekleed en voorzien van beenwindsels en slappe hoeden.

Antoon Krijnberg globetrotter

1914

De worstelaar A. van den Enden is een van de vrienden van Antoon Krijnberg. In Australië gaan ze uit elkaar. Van den Enden vertrekt naar de Verenigde Staten, waar hij zijn reis (‘met opgeslagen hoed en de Nederlandsche driekleur scherp over den schouder’) samen met de Groninger T. P. Osten (links op de portretkaart) voortzet. Ze presenteren zich als ‘World’s Greatest Tourists’. In 1917, in Californië, trouwt de worstelkampioen met de Duitse Anna Celtwanger en trekt hij met haar van staat naar staat.

Van den Enden en Osten globetrotters

1914

De in Den Haag geboren artiest Corneille Hubert Permentier ligt in 1914 in scheiding van zijn tweede vrouw. Op 15 juni besluit hij vanuit Amsterdam wandelend aan een wereldreis te beginnen. Hij wil in 12 jaar tijd de wereld rond en is van plan 12 uur per dag te lopen. Via Duitsland en Scandinavië gaat de reis naar Rusland. De Haagsche Courant wenste hem “veel succes op zijn langen weg”. Die succeswens had hij zeker nodig, want de Eerste Wereldoorlog brak uit. Het is dan ook niet erg waarschijnlijk dat Permentier ver is gekomen.

De onbekende wereldreiziger

1914-1920

Eerste Wereldoorlog en nasleep

Het wereldwandelen en wereldfietsen valt stil. Pas na 1920 wordt de draad weer opgepakt.

Eerste Wereldoorlog

1919

Karel Dericks, uit Amsterdam, arriveert 1919 in Rio de Janeiro. Hij wil in elf maanden naar San Francisco wandelen om zo een beloning, uitgeloofd door Amsterdamse sportlieden, van 100.000 gulden te bemachtigen. Voor de zekerheid heeft hij een holle wandelstok bij zich waarin een degen is verstopt.

De onbekende wereldreiziger